Türkiye’de genel af ve kısmi af beklentisi, Adalet Bakanlığı’nın hazırladığı 10. Yargı Paketi ile yeniden gündeme geldi. 55 maddelik yeni yargı reformu, önümüzdeki günlerde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulacak. İçeriğinde birçok düzenleme barındıran bu pakette, hapis cezalarının infaz süresi, denetimli serbestlik ve haksız tahrik uygulamalarıyla ilgili önemli değişiklikler yer alıyor.
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, yaptığı açıklamada af yasasının gündemde olmadığını ancak kısmi af niteliğinde bir düzenleme için taleplerin olduğunu belirtti. Kamuoyunda tartışılan en önemli konulardan biri, denetimli serbestliğe 5 yıl kala salıverilme konusunun genişletilmesi. Daha önce COVID-19 izniyle tahliye edilen mahkûmların bir kısmı bu haktan yararlanamamıştı. Şimdi, 31 Temmuz 2023 öncesinde suç işleyen ancak cezaları kesinleşmeyen mahkûmların da bu kapsama alınabileceği konuşuluyor.
Bakan Tunç’tan Af Açıklaması: “Genel Af Söz Konusu Değil”
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, af beklentisiyle ilgili yaptığı açıklamada genel affın gündemde olmadığını net bir şekilde ifade etti. Af yasasının Meclis’te tartışılmadığını belirten Bakan Tunç, özellikle haksız tahrik indirimi gibi bazı ceza düzenlemelerinin değiştirileceğini söyledi.
Özellikle müebbet hapis cezası gerektiren suçlarda haksız tahrik uygulamasına ilişkin cezaların artırılması planlanıyor. Mevcut yasada alt sınır 12 yıl, üst sınır 18 yıl iken, yeni düzenlemeyle alt sınırın 16 yıla, üst sınırın ise 22 yıla çıkarılması öneriliyor. Bu değişiklik, özellikle kadın cinayetleri ve ağır suçlarda cezaların daha caydırıcı olması açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
10. Yargı Paketi’nde Neler Var? Kısmi Af Mı Geliyor?
55 maddelik 10. Yargı Paketi, kapsamlı değişiklikler içeriyor. Bu pakette genel af olmasa da infaz süreleri ve denetimli serbestlik ile ilgili bazı düzenlemeler bulunuyor. Cezasızlık algısını ortadan kaldırmayı amaçlayan yeni infaz düzenlemeleri, suç işleyen kişilerin belirli bir süre cezaevinde kalmasını zorunlu hale getiriyor.
Yeni düzenlemeye göre mahkûmlar, denetimli serbestlikten faydalanabilmek için cezalarının en az 1/5’ini cezaevinde geçirmek zorunda olacak. Örneğin:
- 1 yıl ceza alan bir hükümlü 2,5 ay cezaevinde kalacak
- 6 ay ceza alan kişi en az 1 ay ceza çekecek
- 3 ay ceza alan biri 18 gün hapiste kalacak
- 1 ay ceza alan bir kişi ise en az 6 gün cezaevinde yatacak
Bu düzenleme, toplumda sıkça eleştirilen cezanın tamamen denetimli serbestlik kapsamında infaz edilmesi uygulamasına bir son verecek.
Tutuklama ve Denetimli Serbestlikte Yeni Dönem Başlıyor
- Yargı Paketi’nde en çok dikkat çeken konulardan biri de tutuklama kriterlerindeki değişiklikler. Daha önce 2 yıl ve altı cezalar için tutuklama yasağı uygulanıyordu. Yeni düzenlemeyle birlikte hakimlere, 2 yılın altındaki suçlar için de tutuklama yetkisi verilecek.
Bu kapsamda:
- Şüphelinin tekrar suç işleme riski varsa
- Suçun işleniş şekli ağırsa ve kamu düzenini ciddi şekilde tehdit ediyorsa
- Suçtan meydana gelen zarar büyükse
Hakimler, bu durumları göz önünde bulundurarak tutuklama kararı verebilecek. Bu değişiklik, özellikle sürekli suç işleyen kişilerin serbest kalmasının önüne geçmeyi hedefliyor.
Denetimli Serbestlik Süresinde Değişiklik Olacak Mı?
Denetimli serbestlik uygulamasında 1 yıllık maktu süre korunuyor. Ancak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sık sık vurguladığı gibi, cezaların caydırıcılığını artırmak amacıyla ceza alan herkesin belirli bir süre cezaevinde kalması zorunlu hale getirilecek.
Buna göre, 1 ay bile ceza alan bir kişi mutlaka cezaevine girecek. Bu uygulamanın temel amacı, toplumda oluşan “suç işleyenler kısa sürede serbest kalıyor” algısını değiştirmek ve adalet sistemine güveni artırmak.
Af Yasası Ne Zaman Çıkacak? Meclis’te Uzlaşı Aranıyor
Adalet Bakanlığı, 10. Yargı Paketi’ni tamamladı ve ilgili bakanlıklardan görüş aldı. Önümüzdeki günlerde paketin Meclis’e sunulması bekleniyor. Ancak, af beklentisi içinde olan mahkûmlar ve aileleri için net bir açıklama yapılmadı.
AK Parti’nin üzerinde çalıştığı “kısmi af” düzenlemesi, cezaevlerinin kapasitesini rahatlatmayı amaçlıyor. Özellikle COVID-19 nedeniyle çıkarılan geçici infaz düzenlemelerinin kapsamının genişletilmesi gündemde. 31 Temmuz 2023 öncesinde suç işleyen ancak cezası kesinleşmeyen mahkûmlar için yeni bir düzenleme yapılabileceği konuşuluyor.
Öte yandan, muhalefet partilerinin de bu konuda önerileri bulunuyor. İYİ Parti, denetimli serbestlik süresinin uzatılması ve belirli suçlar için infaz indirimi uygulanması konusunda kanun teklifi sundu. Eğer TBMM’de siyasi partiler arasında uzlaşma sağlanırsa, kapsamı daraltılmış bir af düzenlemesi gündeme gelebilir.