TOKAT (AA) - EKBER TÜRKOĞLU - Tokat'ta 73 yaşındaki emekli öğretmen Zekeriya Baş, yıllarca emek vererek biriktirdiği 64 domates çeşidini ata tohumunu Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi (TOGÜ) Ziraat Fakültesine bağışladı.
Zekeriya Baş, AA muhabirine, 20 yıldır Niksar ilçesindeki serasında domates tohumu elde etmeye çalıştığını söyledi.
Çocukluğunun, memleketi Erbaa ilçesinde domateslerin içinde geçtiğini belirten Baş, "Niksar ve Erbaa'nın toprakları verimlidir. O zaman biz, pembe ve kırmızı domates diye iki çeşidi bilirdik. Onun dışında domates çeşidini bilmezdik." dedi.
Emekli olduktan sonra Çamiçi Yaylası'nda kurduğu serada domates üretimine başladığını anlatan Baş, "Çamiçi Yaylası'nda domates ekimi denenmemiş. Komşu köylere, 'Ananızın veya babanızın ektiği ata tohumu var mı?' diye sordum. Araştırmalar yaptım. Bir iki derken, yaklaşık 150 ata tohumu domates tipine ulaştım." ifadesini kullandı.
Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Rüstem Cangi ve öğretim üyeleri ile görüştüğünü aktaran Baş, şunları kaydetti:
"Hocalarımız bizi ziyaret ederek onurlandırdı. Domatesle 20 yıldır uğraşıyorum. Yaklaşık 150 ata tohumu domates çeşidim var. Verdiğim tohumların ıslah edilerek ve yetiştirilerek halka ulaştırılması lazım. Hazırladığım 64 tohumu kimlikleriyle beraber hocalarıma takdim ettim. Bir yıl önce amatörce ata tohumlarının kitabını da hazırladım. Domatesin adını ve kaç santim büyüyeceği, çeşitlerini yazdım kitabımda. Kitapta domates tipinin adı, fotoğrafı ve özelikleri yer alıyor. "
- Domates tiplerini ticari çeşit haline getirmek için çalışma yapılacak
TOGÜ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necdettin Sağlam da 1990'dan bu yana domates üzerine çalışma yürüttüğünü anlattı.
Zekeriya Baş'tan 64 çeşit ata tohumu domates tipi aldıklarını dile getiren Sağlam, "Benim de elimde yaklaşık 40 ata tohumu domates tipi var. Bu tohumları bilimsel olarak çeşit haline getirip ülkemizde yetiştirilebilir hale getirmek istiyoruz. Bu da tohumda dışa bağımlılığımızı azaltacak." diye konuştu.
Sağlam, İl Özel İdaresi ile iş birliğiyle "Farklı Renk ve Şekle Sahip Domates Genotiplerinin Karakterizasyonu ve Gen Havuzunun Oluşturulması Projesi"ni hayata geçirdiklerine dikkati çekerek, şunları söyledi:
"Proje çerçevesinde 2025'in Nisan-Kasım aylarında Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi deneme arazisinde 100 dolayında domates tipinin uluslararası kriterlere göre tanımlamalarını yapacağız. Besin değerleri belirlenecek ve tohumları alınacak. Araştırma sonucu elde edilen bulgulara göre 2026'da bu domates tiplerini ticari çeşit haline getirmek için ıslah çalışmalarında kullanılmak üzere gen havuzu oluşturulacak. Elde edilecek tohumların bir kısmı tohum takas şenliklerinde katılımcılara dağıtılacak. Fide olarak da dağıtım yapılacak."