Çocuklar birçok farklı nedenle yalan söyleyebilirler. Çocuklarda yalana başvurmanın en öncelikli nedeni kendini dışarıdan gelecek tepkilere karşı korumaktır.
Çocuk köşeye sıkıştığında, ne yapacağını bilemediği durumlar da, üzerine gidildiğinde yalan söyler. Eğer hata yaptığında çok sık eleştiriliyor, kendini savunmasına izin vermeden hemen sert tepki gösteriliyor ve ceza alıyorsa yalana başvurma olasılığı çok yüksektir. Bu aslında ceza korkusuna karşı çocuğun geliştirdiği bir savunmadır. Mükemmeliyetçi, en ufak yanlışa tahammülü olmayan anne babalar, çocukların yalanı kullanmasına neden olur.
Çocuğun yalana alışması ve hemen yalana başvurması hem kendini hem de başkasını kandırmaya çalışması demektir. Anne baba, arkadaşları ya da öğretmeni tarafından sevilmediğini düşünen çocuklar, kendilerini değersiz hisseder ve başkaları tarafından değerli algılanmak ve onaylanmak için, sahip olmadığı bir şeye sahip olduğunu veya yapmadığı bir şeyi yaptığını söyler. Örneğin kendini acındırmak için hasta numarası yapması, sınavları kötü olduğu halde çok yüksek notlar aldığını, ekonomik durumu iyi olmadığı halde çok lüks arabaları olduğunu söylemeleri gibi.
Çocuğun yalanı hangi durumlarda ve kimlere söylediği iyi gözlemlenmesi gereken bir durumdur. 7 yaş öncesi çocuklarda hayal gücü ürünü olabilecek yalanlar, ya da dikkat çekmek ebeveyn ve yetişkinlerin tepkilerini yorumlamak amaçlı yalanlar olabilmektedir. Bu yaş grubu ve bu durumlarda ortaya çıkan yalanlarda “yalan” kelimesini kullanmadan çocuğa uygun cümlelerle doğru olanı anlatmak gerekmektedir. 7 yaştan sonra özellikle 11 yaş sonrası yalanlarda çocuklar yalnızca anne babaya yalan söylüyorlarsa hangi konularda söylediğine dikkat etmek gerekir. Yalnızca anne babaya söylenen yalanların altında genellikle anne babanın vereceği tepkiden çekinme yatar. Birden fazla ortamda ortaya çıkan gerekçesiz yalanlar davranışsal bozukluklarına neden olan bir durum olabilir. Sevildiğini ve yeterli ilgi görmediğini düşünen çocuklar saldırgan bir kişilik yapısı geliştirebilirler.
Aynı zaman da kendisine saygısı yoktur kendisinden utanır, özgüveni düşüktür, yeteneklerinin farkında değildir, kendini değersiz ve işe yaramaz olarak görür. Ailelerin yapması gereken ise ilk olarak yalanı yakaladıklarında çocukların üstüne çok fazla gitmeden düzgün bir şekilde yanlış olduğunu anlatmaktır. Aşırı tepki gören, eleştirilen çocukta daha büyük sorunlar ortaya çıkabilir. Bu yüzen ne olursa olsun sorunları bağırarak değil düzgün bir dille anlatarak çocuğun düzelmesine yardımcı olmak daha kolay olacaktır.
Çocuklarınızı ilgisiz bırakmayın. Aileden ilgi göremeyen çocukların yalan söyleme alışkanlıklarında artış olduğu gözlemlenmiştir. Diğer yandan çocuğa özgüven kazandırmanın yolları aranmalıdır. Her olayda suçlamakta yanlıştır o yüzden her olumsuzluğa bir suçlu aramayın: Bardak kırıldı, su döküldü ve benzeri önemsiz sorgulamayın. Bardak kırıldıysa, kırıkları temizleme konusunda çocuğunuzdan yardım isteyebilirsiniz. Mesela süpürgeyi size getirebilir. Ya da suyu, çayı döktüyse temizlemesini rica edebilirsiniz. “Neden döktün” demekten daha iyi bir yol olabilir.