İş sağlığı ve güvenliği (İSG) ile ilgili bir başka önemli eser ise; bir İtalyan hekim olan Bernardino Ramazzini (1633-1714) Latince “De Morbis Artificum Diatriaba” isimli kitabında meslek hastalıklarından detaylı olarak bahsetmiştir.
16. y.y.’da tüm Dünya’da olduğu gibi İtalya’da da kanalizasyon sistemi olmadığından her evin önünde fosseptik çukuru oluşturulur ve çukur doldukça bu işi yapan işçiler tarafından boşaltılırdı. Ramazzini kitabının önsözünde neden böyle bir kitabı yazdığını şöyle ifade etmiştir. “Muayenemden evime giderken bir fosseptik çukurundan kürekle hızlı hızlı boşaltma işi yapan işçinin çalışmasını gördüm ve onu böyle hızlı çalışmamasını, aksi takdirde vücudunda problem çıkabileceğini belirttim. O da bana “sen de bu çukurda 3-4 saat çalış, o zaman neden hızlı çalıştığımı anlarsın, daha fazla çalışırsam kör olacağım” dedi. Araştırmalarım sırasında, uzun süre fosseptik boşaltması işi yapmış olan kişilerin tümünün kör olduğunu tespit ettim. Sonuçta, fosseptik çukurlarında dışkıların ortama yaydıkları bir gaz (hidrojen sülfür) nedeniyle çalışanların kör olduğunu anladım” demiştir. Bugün, havasında 50-100 ppm H2S gazının olduğu ortamda çalışanlar için körlük yaptığını modern bilimde ortaya koymuştur.
Ramazzini kitabında 55 meslek ve esnaf kolundan bahsettiği gibi kullanılan malzemelere, hammaddelere göre belirlenen sağlık risklerini incelemiş ve çalışma bağlamından özellikle inşaat işleri ile uğraşanların uğradığı bel, eklem ağrıları gibi hastalıklardan bahsetmiştir. Ayrıca artezyen kuyuları ve petrol üzerine de çalışmalar yaptı ve eğik cıvalı termometreyi de icat etti.
Ramazzini’ni kitabının ilk bölümünde belki de eserin en önemli kısmı olan madenlerde çalışma şartlarının çalışanlar üzerindeki olumsuz etkileri üzerinde durmuştur. Ramazzini madencilerinin cıva madenlerinde en fazla üç yıl çalışabildiklerini ve dört ay içinde uzuvlarında felç ve baş dönmesine maruz kaldıklarını, bu nedenle cıva madenciliğini en ölümcül meslek olarak değerlendirmiştir. Onun bu açıklamaları, bugün dahi 21. yüzyıl tıp bilimi ile tutarlı olmaya devam ediyor.
Yukarıda bahsetmiş olduğum 4000 yıllık tarihi süreçte çalışanların uğradığı kaza ve sağlık problemlerinin çoğu ülkemizde ve dünyada olan madenlerde ve onların işlenmesi sırasında ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla, İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki problemlerin çözümü de madenlerde oluşan sağlık problemleri ve iş kazaları sonrasında ortaya çıkmıştır. Aslında İSG ile ilgili bugüne kadar yapılmış tüm olumlu gelişmeler madencilerin ölümleri sonucunda kazanılmıştır. Bugün bile toplam çalışan sayılarına göre iş kazası ve meslek hastalığı sonucu en fazla ölüm vakası veren konumda olan sektör Madenciliktir.
Bu kadar çok ölümlü vaka ile karşılaşan meşakkatli meslek olması sebebiyle de tüm Dünya’da her yıl 4 Aralıkta “Dünya Madenciler Günü” olarak kutlanır. (devam edecek…)
